Wan Tausen Wan Nait bilong Papua New Guinea



Ol Meri Kukim Haus Boi
(Wantok 565, Epril 6, 1985, pes 23)


Bipo, bipo tru long Ples Mansuat long Is Sepik Provins, i gat draipela haus boi i stap [Bisis Pipel]. Na olgeta man bilong ples i save slip long dispela haus.

Ol meri na pikinini i save slip long haus bilong ol long wanem i tambu long ol i go insait long dispela haus boi bilong ol man.

Orait ol dispela man husat i save slip long haus boi i no save tru long lukautim ol meri na pikinini bilong ol. Tarangu ol meri bilong dispela ples i save hatwok tru long lukautim ol dispela pikinini bilong ol. Ol man ya i save kamapim ol pikinini tasol na larim ol i stap long ol meri i lukautim.

Oltaim ol man i save go long bus long kilim ol pik, muruk na kapul na ol i save karim ol abus i kam bek long ples tasol ol i no save givim hap abus i go long ol meri. Nogat tru.

Ol man i save hait gut na mekim dispela pasin, nogut ol meri bilong ples i luksave long dispela rabis pasin bilong ol. Na ol i save mekim olsem. Long taim ol i lusim haus boi na i go long bus, ol i save larim tupela man i was i stap long haus boi. Nem bilong dispela tupela man em Jari na Matugain.

Jari na Matugain

Dispela tupela man Jari na Matugain i no ol longpela man. Dispela tupela man em ol sotpela man. Na long taim ol arapela man i lusim haus boi na i go long bus, dispela tupela man i save stap insait tasol long haus. Ol i no save go ausait liklik.

Long taim ol meri na pikinini i go long haus boi long lukim ol man, dispela tupela man Jari na Matugain i save kros nogut tru long ol tarangu ya. Dispela haus boi i gat tait sekyuriti stret long wanem ol man i no laik ol meri bilong ol i luksave long dispela rabis gridi pasin ol i save mekim.

Orait, namel long olgeta dispela lain meri long ples, i gat tupela meri i go pas long ol olsem ol bosmeri. Nem bilong ol dispela tupela meri em Cariak na Muriark. Dispela tupela meri i save bungim ol meri na ol i save toktok long dispela pasin em ol man bilong ol i save mekim long ol.

Wanpela Lo

Long san ol pikinini bilong ol i save pilai pilai i stap long ples na long apinun ol i save go bek long haus na krai long hangre long mama bilong ol.

Na ol mama bilong ol i save tok, “Yupela i no gat ol papa long lukautim yupela.” Long taim ol pikinini i save harim dispela hap tok long mama bilong ol, ol i save wari tru na pinis krai.

Ol dispela man long haus boi i no save malolo liklik long painim abus long bus.

Cariark [Cariak] na Muriark i save pinis olsem ol man bilong ol i mas haitim wanpela samting em ol i no laik ol meri i mas painimaut. Na tupela yet [oltaim] i save traim hat tru long painim dispela samting.

Orait i gat wanpela lo tu em ol man bilong dispela haus boi i bin mekim. Dispela lo bilong ol i tok olsem, no gat tru wanpela man husat i sta[p] long haus boi i mas givim hap mit i go long ol meri o pikinini. Lo i tok olsem sapos wanpela bilong ol dispela man i mekim olsem, bai ol arapela man i kilim em.

Ol man i pret long dispela lo na ol i no save givim mit i go long ol [meri] o pikinini bilong ol. Ol tupela wasman bilong dispela haus boi tu, em Jari na Matuguain i save stap tasol long haus ya. Ol i no save lusim haus na i go ausait maski sapos tupela i pilim pekpek o pispis.

Long taim tupela i laik pekpek o pispis, tupela i save mekim tasol insait long haus boi. Long taim ol i pekpek pinis insait long haus boi, ol i save karamapim long lip na putim i stap. Orait long apinun tru long taim ol arapela man i kam bek long haus boi ya, bai tupela i go daun long graun na tromoi pek[pe]k bilong tupela.

Tasol wanpela de, wanpela man long dispela haus boi i sori nogut tru long pikinini bilong em na em i kisim liklik hap mit na haitim na em i kisim i go givim pikinini bilong em. Tarangu pikinini bilong em i no kaikai dispela hap mit long wanem mama bilong em i kisim na em i haitim.

Long moningtaim tru, olgeta man long haus boi i kirap na ol i go pinis long bus long painim abus. Orait, dispela meri i kirap tasol na kisim dispela hap mit em man bilong em i bin haitim na karim i kam long i givim long pikinini bilong tupela. Em i kisim hap mit ya na i go stret long ol tupela lida bilong ol lain meri ya Cariark na Muriark.

Cariak na Muriark i lukim dispela hap mit na ol i singautim olgeta arapela meri long ples i kam na ol i stat long toktok long wanem samting ol i mas mekim long tupela man husat i save bosim dispela haus boi.

Ol meri i toktok long go insait long dispela haus boi. Orait, Cariark na Muriark i salim ol meri i go long bus long kisim ol pikinini diwai em ol meri ya i kisim long bus, i luk olsem ol wel mango. Ol i karim planti tru long dispela pikinini diwai i go bek long ples.

Orait long taim olgeta i go kamap long ples nau, Cariark na Muriark i pulim olgeta meri na ol i go long haus boi long lukim Jari na Matugain. Ol meri ya i karim ol dispela pikinini diwai wantaim na ol i go long haus boi.

Long taim Jari na Matugain i lukim ol meri na i traim long rausim ol, tupela i no inap. Ol meri ya i strong tru na sakim tupela man ya, Jari na tambu bilong em Matuguain i go insait long haus boi. Em nau olgeta meri i kapsait i go insait long dispela haus boi bilong ol man bilong ol.

Lukim ol Bet

Man, man, long taim ol i go insait long haus boi, ol i lukim ol bet abus i no pilai pilai insait long haus. Ples i pulap tru long ol [abus] em ol man i smokim gut tru na hipim i stap.

Em nau ol meri i tanim na tokim Jari wantaim Matuguain, “Em yupela ol man i save haitim ol dispela [abus] long mipela laka?” Jari na Matuguain i harim olsem na ol i guria i stap.

Na tupela i kirap na tokim ol meri ya, “Mipela ol gutpela man tasol em ol man bilong yupela i save stapim mitupela long givim abus long yupela.” Tasol ol meri ya i no harim toktok bilong tupela man ya.

Ol i tanim na Cariark wantaim sampela lain meri i holim Jari na Muriark na ol arapela lain meri i holimpasim Matuguain na rausim ol as tanget bilong tupela na slipim ol long plua bilong haus boi.

Orait, ol dispela lain meri i kamautim ol pikinini diwai em ol i kisim long bus na ol i stat long sutim i go insait long hul pekpek bilong tupela man ya. Ol i mekim save long subim ol pikinini diwai ya i go i go nap long tang bilong tupela man i kamaut na ol i dai olgeta.

Orait ol lain meri ya i kilim indai tupela man pinis nau ol i kirap bagarapim tru olgeta samting insait long dispela haus boi. Ol i bagarapim pinis nau orait ol i go karim ol drai bombom na kam putim insait long haus boi ya na ol i go bek long haus bilong ol.

Pastaim long ol i go bek long haus bilong ol, Cariark na Muriark i bungim olgeta meri na tokim ol, “Yupela i go long wan wan haus bilong yupela na tanim saksak. Orait yupela katim liklik inap long skel bilong yupela na larim bikpela hap saksak i stap insait long sospen. Yupela i kaikai skel bilong yupela pinis, orait kilim olgeta pikinini bilong yupela na putim ol i go insait long sospen i gat saksak long en. Yupela i mekim olsem pinis orait yupela i kam lukim mitupela.”

Tarangu ol meri i wari tru long mekim olsem long ol pikinini bilong ol. Tasol ol i harim tok bilong tupela bosmeri ya na ol i wokim. Dispela de, bikpela krai i kamap long ples. Olgeta meri i krai n[og]ut tru long taim ol i kilim ol pikinini bilong ol. Ol i kilim olgeta pikinini na i no gat wanpela i stap.

Kros Nogut Tru

Ol sampela meri i kros nogut tru long Cariark na Muriark i tokim ol long mekim dispela samting long ol pikinini bilong ol. Cariark tasol i lusim smatpela bebi bilong em i stap. Ol meri i wok long kros long em na tok, “Watpo yu tokim mipela long kilim ol pikinini bilong mipela na yu yet i pasim pikinini bilong yu i stap yet?”

Klostu apinun nau na ol meri i go daun long haus boi na ol i putim paia long has boi pinis na ol i stat long wokabaut i go long bus. Long taim ol i wokabaut ol i lukim Cariark i wok long karim yet dispela bebi bilong em na ol meri i no isi long krosim em.

Ol i mekim save long krosim em i go i go tasol Cariark i no laik tru long kilim pikinini bilong em. Long taim ol i wokabaut i go yet. Cariark i lukluk i go na em i lukim wanpela fikus diwai i sanap i stap.

Orait Cariark i go aninit long diwai ya na em i hangamapim pikinini bilong em long dispela diwai. Na em i mekim dispela hap tok, “Sapos i gat wanpela man i stap long dispela fikus ora[it] yu kam daun na kisim dispela pikinini.”

Em i mekim dispela hap tok pinis na em i lusim dispela diwai na wokabaut i go. I no longtaim nau em i lukim wanpela tambaran meri i ran i kam daun long dispela diwai na kisim dispela pikinini bilong em.

Na ol man bilong ol lain meri i stap long bus i bin lukim draipela smok tru i wok long kamap long ples bilong ol. Ol i kirap lusim ol pik, muruk na ol arapela abus na ol i ran i go bek long ples bilong ol.

Long taim ol i go kamap long ples, ol i lukim olsem paia i pinisim pinis haus boi bilong ol. Ol i wari na krai nogut tru long taim ol i lukim dispela bagarap na ol pikinini bilong ol i dai i stap insait long ol sospen.

Em nau ol i tanim na kamap pisin tarangau na ol i wok long flai raun long dispela paia i stap.

nau tu yumi lukim long taim bus i paia o ol man i laik mekim nupela gaden na ol i kukim bus, bai ol dispela pisin tarangau i wok long flai raun i stap. Em ol dispela man tasol husat i tanim na kamap ol tarangau. Em tasol tumbuna stori bilong mi. Mi bilong Mansuat Viles long Angoram Distrik bilong Is Sepik Provins.

Benjamin Manowak (i bin raitim)
c/- Steven Amenasik
Wewak Timbers
P. O. Box 291
Madang
[Madang Provins]


Return to Thomas H. Slone’s home page.

© 1997 by Thomas H. Slone, editor.

Last modified January 8, 1997.